सकसीतंनं थःगु जीवन प्रति माया दै, मतिना दै, न्ह्यैपुस्से च्वनी तर जिगु जीवन ? थ्व जीवन गुली म्हाईपुस्से च्वँ । झिझाँमिझाँ दँ । थ्व जिगु जीवन सीमधः तक्क छु खः ? गथे खः ? आः छु जूई ? गथे जूई ? धैगु थज्याःगु हे थज्याःगु हे न्ह्यसःत दनाः हे बीत । आः थ्व लिपांगु ईलय् थ्यङ्कालीं जक जिं सिलकि जीवन धैगु छुं हे मखु खनिसा । धात्थें छुं हे मखु खनिसा थ्व जीवन धैगु ।
म्हिग हे तिनी थें च्वं थ्व धरतीई ताय्तिती यानागु । सः थें मसःथें मचा भाषं नवानागु अले उबले जिगु व मचा भाय् न्यनाः मां बा पिं लय् लय् ताया जितः घय् पुगु, अले व पासापिं नापं थी थी कासा, भ्वय् घासाकासा दाङ्गदुङ्ग कासा म्हितागु । तर थौं........ उफ् ! जीवनया थ्व लिपांगु ईलय् थ्यनाः जि मचाय्क हे बुरा जूई धुन्कल खनि । धात्थें जि बुरा जूई धुन्कल खनि । धात्थें व मचासु दत्तले थ्व हे जीवन नं गुली न्ह्यैपुस्से च्वंगु । न्ह्याग्गुं याःसां तबि ज्युगु न्ह्याथ्थें यासां तबि ज्यूगु । थः यः यः थें सने दूगु । थःगु ब्वहःले छेँया परिवारया छुंहे धन्दा च्यूता हे मदुगु । थःगु हे तालये जुल, नल, म्हितल, द्यन, आहा ! गुली न्ह्यैपुस्से च्वंगु व ईः ... तर तर थौं.....उफ् ! लुमं लुमं हे नं जिगु नुग्लय् कँ हे कँ बुया वः, ह्वायेँह्वायेँ ख्वय् मास्ती वः द । व मचाम्ह जिई व थ्व बुराम्ह जिई सर्ग व पाताः पाः थें गब्ले पात जित होश् हे मरु । होश दैगु नं गनं ? सुथ निसें चान्हे तक्क ज्याःयायां हे लिमला । व ईल्ये जित थःगु बारे च्युता काय्गु ई गन दु धकाः । न्ह्याब्लें थःगु ल्हाः–म्हुतु चुलाकेत याय्माःगु लजगालय् जक तक्यन । छुं उखे थुखे जूसा लजगा हे छखे लाई अले छेँ जःया प्वाः द्यांलाईकि धका ग्याये माःगु । लजगाय् जक तक्यना च्वने मा हे माल । छुँ जुया छूं ई ल्यं हे ल्यंसां नं व ई थःगु परीवार छें जः यात बिया हे फुत । ‘‘कन्हे थुम्सं हे खः जित लहीगु” धका ईम्त ई बिई नं मा हे माल तर उखुन्हु तिनि जित ‘‘छ बुरा जूल ज्या याय्त छ आः ज्याकुथीई तक वया च्वने म्वाल” धका अफिसं अवकाश पत्र बिया जागीरं लिकया हःसेलीं जक जिं वाचाल जिला धात्थें हे बुरा जूई धुन खनी । धात्थें हे बुरा जूई धुन खनी ।
 |
| खिचाख्वः गँ, ख्वप लायेकु khichakwogan, Bhaktapur Darbar square |
खय्तला थ्व म्हय् तागत दत्तल्लेला जिं थः काय् म्ह्याय् पिन्त थःगु गच्छे अनुसार नकाः त्वंकाः, सामाजिक ब्यबहारय् भ्यलय् पूंका तैगु हे खः । जिं थः सन्तान प्रति याय् माःगु कर्तब्यये छुं भतिचा हे नं त्वफिकागु मदु थें च्वं उबले । तर, तर थौं जि बुरा जूई धुंका जितः थौं जिगु वः कर्तब्यये छुं भतिचा द्वंकाकी थें जितः ताया वल । गुउ व द्वंकाया लिच्व हे थौं जिं कया च्वने माल थें जित ताया वल । छाय्कि थौं जिगु थ्व बुरा म्हः यात म्हालासाला याय्त सुथ बहनी न्ह्याग्गु ईलय् नं जितः छम्हेसिगु लिधंसा माला च्वंगु दु गुउ लिधंसा जिं थौं कन्हे थः काय् म्ह्याय् पाखें काये फया च्वंगु मदु । धात्थें थ्व बुराम्ह क्वबुईगु धैगु नं तसकं थाकुगु खँ खनिसा । थःम्ह हि चःति हाय्का ब्वलंकाः तैपिं थः हे काय् म्ह्याय् पिन्सं ला जित थौं बॉलाक्क मस्व धासा आ म्वाना च्वनेगु छाय् ? उकिं जि जीवन प्रति हारे चाया पलपल द्यःनापं थ्व हे जक फ्वनाः च्वनाकि
‘‘ हे ईश्वर ! जितः याकनं थ्व संसारं मुक्तयाना ब्यू ! याकनं !! याकनं !!! थथे मेपिनिगु जक लिधंसा का कां आ जित म्वाय् मं मरु थ्व संसारय् प्रभु ! जितः थःगु म्ह क्वबिईत तक नं थन थाकुई धुंकलसा थ्व संसारय् जिं म्वानाः च्वनिगु हे छाय् आ जिं म्वानां छु याय् फै ? फैमखु ! जिं छुं हे नं याय् मफु आ ! जिं छुं याय् फःतल्लेला म्वानागुया छुं सार दुगु ख । आ छुं याय् मफय् धुंका म्वानागुया छु सार ? हँ ? छु मतलब ? मयल जितः म्वाय् मयल भगवान् !”
थथे थथे हे जीवन प्रति निराशात मनय् दासी वयेकुंसें जि थःगु हे सूरय् छगु गु“(जंगल)या दथ्वी सुरु सुरु वनाः च्वना । जिगु पलाः खुरुखुरु न्ह्यानाः च्वन गुँया दुने दुने । जि मिखां ख्वबि स्व स्व हाय्कुसें मफु मफु वनाः हे च्वना । वं वं जि तसकं तसकं सिमा दुगु तःफिगु गुँ (घना जंगल)ई पला तय्गु थाय् तकं लुईके थाकु थास्ये जि थ्यने धुंकल खनी । जिगु म्ह दक्वं नां नां चःति वया फिना तैगु लँत दक्वं प्याताः प्याताः प्याय् धुंकल । अन जितः तसकं त्यानुया वल, लः त्वने प्याःचाया वल । जि अझनं फु मफु गुँया दुने दुने वनाःतुँ च्वनाः । जि गन वनाः च्वनागु खः स्वयं जिं हे वाः मचा । खुरु खुरु जिगु पलाः न्ह्याना च्वंगु दु कि न्ह्याना च्वंगु दु । छगु अदृष्य शक्तिं जित उखे पाखे साला च्वंगु थें च्वंक । जि थःगु हे सुरय् मनय् खँ त वातु वाय्का वनाःतुं च्वना । वं वं गुँया दुनें जिं लः हाया च्वंगु सः ताय् दयाः वल । लः हाया च्वंगु सलं जित लः त्वने प्याचागु नं छकलं चाया वल । लः त्वने प्याःचागुलीं जि लः त्वनेत आय्बुया लःहाःगु सः वः थास्य् मफु मफु ब्वायेँ ब्वायेँ वनाः । न्हाचः तक्क गन ख गन वना च्वंगु जिगु पला आः छगु आज्जु थुगु पलाखँ लुईकुगु दु । लः त्वनेत लः हाःगु सः वःगु थाय् तक्क न्ह्याथ्थे यानासां थ्यंक वनेगु आज्जू । व आज्जू पाखे जि वनाः च्वना । वनाः च्वना । अन जि थ्यँ जक थ्यने त्यंबले निम्ह भराय् धिकःम्ह थुखें उखे, अले उखें थुखे थुकथं हे सना च्वंगु खनाः । उम्त खनेवं जिगु होश् हवाश हे तनाः जितः ग्यासें वल । अले जि छगु सिमा कापीई सुलाः उपिं सु खः धकाः स्वयाः च्वना । स्व स्वं वना बले उपिं निम्ह ईरु थिरु जुया च्वंगु थाय् स्वया भतिचा उखे पाखे छगु तःधंगु लु“या ध्वाखाः छगु नं दूगु जिं खना । व ध्वाखायात हे ईम्सं थथे ईरु थिरु जुया पहरा बिया च्वंगु खनि । थ्व ध्वाखा तिनाः तःगु खनाः जिगु मनय् अनेक न्ह्यसःत लुयाः वल ।
‘‘गन वनेगु ध्वाखा जूई थ्व ?”
‘‘छाय् सुनां छु याय्त थ्व ध्वाखा थन थज्वगु गुँया दथ्वी जूईहे थाकुगु थास्ये दय्का तःगु जूई ?”....।
थथे हे न्ह्यसःत मनय् भय्बीईका जिं अन सुलाः छचालीं बुलुहुं स्वयाः । जि सुलाः च्वंगु थासं खनेदुक्व अनया दक्वं हे धैथें थाय्त स्वया । व ध्वाखाया लिक्कसं हे तःधंगु लुँहितिं नं दूगु जुया च्वन गुकीं थपाय् धाः लः ह्वाताता हायाः च्वंगु नं जिं खना । थ्व हे हितिं लः हाःगु सः जिं तापाक्कं निसें ताय् दया हे फु मफु थन तक्क जि थ्यंक वयागु खः । जिगु आज्जूई जि थ्यने हे त्यंगुलीं जि लय्ताया लः त्वनेत उखे पाखे वनेत स्वया । जिं निपलाः स्वपलाः जक छु तया व पहरेदार थें हे च्वंपिं मेपिं निम्हेस्यां छम्ह नकतिनीया छम्ह ल्याय्म्हम्ह मनुयात खिपतं चिनाः, दादां दुग्चीतथें ख्यानाः सात्तुमतु सालाः हयाः च्वंगु जिं खनाः । थ्व लु खनिवं जि सातुपाक्व हे वंक ग्यानाः छग्वाराचा चिनाः हाकनं लिक्कसं च्वंगु छगु सिमा कापीई सु वना । उम्सं छु छु याई धकाः हाकनं न्हाचःथें सुलासुला स्वयाः च्वना । व निम्हेस्यां व मनु यात दादां खिपतं सालाः हया व तःधंगु लुँया ध्वाखाया न्ह्योने जबरजस्ती हया भतिचा झासुलने थें दित । थ्व हे ताख्ये लाका व ल्याय्म्हम्ह मनु अनं कुइँच जूईक बिस्युं वनेत स्वत तर उम्सं व ल्याय्म्हम्ह मनुयात ज्वनाः दाय् फक्व दायाः व पहरेदार तय्त याकनं ध्वाखा चाय्केत ईशारा यात । पहरेदार तय्सं
‘‘व मनुयात अन लुँहितिई यंका व लः नि त्वंकि अले जक जिम्सं थ्व ध्वाखाया खापा चाय्का बीई...! "
‘‘व हितिया लः मत्वंकु तक छिम्सं व मनुयात थन दुने यंके मज्यु धकाः छिम्त गुली धाय्गु हँ !!”
‘‘का खुरुक्क व हितिया लः नि त्वंकि....!”
धका ईम्त उल्टां हकल । अले व मनुयात ज्वनाः हः पिंन्सं व ल्याय्म्हयात जवरजस्ती लुँहितिई यंका म्हुतु फस्वय्का वां खाय्का लः त्वंकेत स्वत तर व ल्याय्म्हम्ह मनुं लः मत्वनेत सनांतुं च्वन, व मनुयात लः त्वंकेत फस्वकुबले जिं वैगु ख्वापा आपुलुखँ खना । थय्क्क स्वय् बले व मनु अथेहे २०/२२ बर्षति जक दूम्ह ज्वी । भतिचा हाकु हाकु ख्वाः, न्यताल्य् छगु तःधंगु ह्याउँ ह्याउँ धाःगु चातः छगु नं दुगु जिं खना । वईगु कन्नाचायापुगु ख्वाखनाः जितः व खनाः माया वन तर माया वनाः छु याय्गु ? थ्व बुराम्हं वैत छु ग्वाहाली याय् फैगु । थथे हे मतिई वय्का जि ल्हा म्हु चिंका ग्याना सुला च्वना । उखे व ल्याय्म्हम्ह मनुखँ न्ह्याक्वहे प्रतिकार यासां नं वईत उम्सं लः त्वंकांतुं त्वतल तर गजब हे जूईक व मनुया म्हुतुई लः लाय् धुनेवं व मनुखँ छुं हे प्रतिकार सतिकार मयात । आः व मनुखँ ईम्सँ छु धाल याउँक हे मानेयात । जितः लः त्वने तसकं प्याःचाःगुलीं जि मग्यासें "जूईमाःगु जूईका" धा धां व हिति पाखे वना छ्वया । उम्सँ व मनुयात लः त्वंके धुंकाः व तःधंगुं लुँया ध्वाखाया खापा सुतुतुतु चाय्का दुत यंकल । व ल्याय्म्ह सुरु सुरु ईम्सं धाः थाय् याउँक हे वनाः छ्वत । जि हितिया लिक्कसं थ्यंबले व ध्वाखाया खापात ह्वातां चाला च्वं बले लात । दुने च्वंगु ल्ववनापुस्से च्वंगु लु त खना जि छझाःला ज्यःहे जूल । थथे भनं बॉलागु थास्य् छकः थय्क्क चाहिला वय् धैथें जुल । तसकं प्याःचाःगुलीं लः छकःनि त्वने अले अन चाहिले त वनेका धाधां हितिई थ्यंक वना । उम्सं व मनुयात दुत यंके धुंका लिक्कसं च्वंगु तः धंगु गँ त्वाङ्ग....... त्वाङ्ग......... त्वाङ्ग.......... त्वाङ्ग.............धाय्क न्याय्कल अले व गँया सः लिस्सें व खापात तिना छ्वत ईम्सं । जितः लः त्वनेत तसकं प्याःचाःगुलीं लः त्वनेत हथाय् पथाय् हितिई थ्यंका वना । लः त्वनेत लः फय्त जिगु ल्हाः थय्क्क जक छु यंका व पहरेदार तय्सं जितः खनाः ब्वायेँ ब्वायेँ वयाः जितः घ्वानाः हक्कल
‘‘थन हितिया लः ला ला पिन्सँ त्वने दैमखु”
जिं ‘‘जितः तसकं लः त्वने प्याःचाल छु ? आः लः त्वने मखन धाःसाला जि थन हे सीई, का रे बिन्ती धाय् जित छफुति जुसां लः त्वंके बिया बचे याना दिसँ रे थ्व लखँ धात्थें जित बचेयाना थें गिनि... !!”
धका व पहरेदार तय्त ईनाप याना । तर जिगु ईनापयात वास्ता हे मयासें ईपिं ईतिईति न्हिलाः जक च्वन तर नं जिं ईम्त ईनाप यानाः तुं च्वना । जिं ताःई तक्क नं ईपिं लिस्ये थथे कच्कच् यानाः च्वंगुलीं ईपिं झरङ्ग तँ वय्का
‘‘नियम धैगु नियम खः ! थन हाचां गाय् दैमखु । छिम्थाय् थें खःला थन ? का हुं छ थनं ।”
धका जित ब्वबिया हत्तुमतु हकाः हल । आखिर सैनिक नं थहरे जूल थुपिं । थुम्सँ कर्पिनीगु मर्का छु थुई ? थुकथंहे मतिई तयाः जिं तिजक ईम्त
‘‘अन लुँध्वाखाया दुने छक चाःहिला वय् व खापा छकः हाकनं चाय्का ब्यु रे” धका धया ।
अले ईम्सँ ‘‘छ आः हे दुने वने दैमखुनि । दुने वनेगु ई जुलकिला जिम्सं छन्त काः हे वय्नि । हाकनं थन दुहां वने धुंकाः पिहां वय् दैमखु छिपिं मनुत...” ,
‘‘ छुं याय् माःगु ज्याःदनीसा छ उखे पाख हे ल्याहां हुँ । आः हे थुखे वय्गु छं स्वय् मते छं !!” धका ईम्सँ जितः गुँ पाखे घ्वानाः छ्वत ।
अले उम्त ख्याय्थें यानाः जिं नं तःसलं ‘‘थ्व नं याय् मज्यू ! व नं याय् मज्यू !! मखु छु याय् ज्यूलेसा थन हाँ ?” धका जिं थःके दूगु तँ प्वःत दक्वं उलाः धया हाला ।
थःत सुं नं सु बुराम्ह छम्ह मनुखँ थथे हकल धका जित ईपिं निम्हेस्यां छक्वलं न्यताःले चाराक्क मि हे पिहाँ वयेक दाया बिल । कय्कुंगु बुरा न्य्ताल्ये निम्हेस्यां छक्वलं न्य्ता च्याक्क दाःबलेला जिगु मिखा हे तिरीमिरी जूया छुँ हे मखन । जि भ्वाक्क बयेँ भ्वसुल । जित ल त्वने तसकं तसकं हे प्याःचाया जि सने सिने छुं हे मफया वन । जि अन हे थस्सपाल । जिगु म्हुतुं लःत्वने ! लःत्वने !! धकाः सःपिज्वया च्वन । थुकथं सः पिज्वयेकुँ पिज्वयेकुँ जि अन हे बयेँ तुं भ्वसुना च्वना । जित सासः ल्हाय् तकनं थाकुया वल ।
थुगु हे ईलय् छगु नायुगु ल्हातं जिगु छ्ञनय् नायुक नायुक पित्तुपिया हः थें जितः ताल । अले जि हाकनं लःत्वने ! लःत्वने !! धकाः हालाः । अब्ले लाक्क सुनां खः जित जिगु म्हुतुई चम्चा तया तिजक तिजक लः त्वंका हल । जिं व लः त्वनाः । थ्व निफुति लःला जिगु नितिं अमृत समान हे जुल । जिगु म्हय् न्हाचः स्वयां भतिचा तागत दयाः वः थें जित ताया वल अले जिं बुलुहुं थःम्ह हे सासः ल्हाना तिजक मिखा चाय्का । सुनाः जित थथे सेवा याना च्वंगु धकाः जिं बुलुहुं जिगु जःखः छचालिं स्वयाः । जिगु न्ह्योनेला जि काय्, म्ह्याय्, भौ, छय्पिं छचाःलीं भुनाः जित स्वयाः च्वंगु जिं खना । जिगु म्हय् चःति भुसुभुसु हे वया च्वंगु अले जि थः चाहिं हस्पितलया बेडय् ग्वारतुला च्वनागु नं वा चाय्का । डाक्टर छम्हेस्या जिगु म्हय् थी थी मेशीन त फितयाना लिक्कसं च्वना जिगु उसायेँ भिंकाः च्वंगु नं जिं खना । निन्हु न्ह्यः निसें जि अचेत जुया कोमाय् थ्यना आ नकतिनी हे जि थम्हं बुलुहुं सासः ल्हानाः हयाः लः त्वने ! लः त्वने !! धका हाला हःगु सः ताय् दया ईपिं सकलें लय्ताया थथे जिगु लिक्कसं वया भुं वःगु जूया च्वन । थः सन्तान छेँ जःपिं सकलें थः लिक्कसं थथे दया जि नं तसकँ लय्ताया । जितः आः हाकनं म्वाना च्वने मं दया वल । नकतिनी हे जक खनागु व गुँ या खँ न्ह्यलय् खकि ज्वलय् खनागु खः धात्थें जित तिफ्याय्तकं हे थाकुल । च्यान्हु न्ह्येन्हु न्ह्यः निसें जि थःगु उसायेँ भिंकेगु नितिं थ्व हस्पितलय् थथे च्वना च्वनागु खः । थौं जित जिगु छेँ जः पिनीगु थुज्वगु साथ दया जित आः हाकनं म्वानाः जिन्दगीया सवाः काय् मास्ती वल, म्वाय्गु या छुं अर्थ दु थें च्वना वल, म्वाय्गु न्हुगु आज्जू लू थें जुया वल । जिं धुकुमाःय् तक्कं मखनागु छेँ जः पिनीगु थुज्वःगु साथ दयाः जित म्वाय्गुया न्हुगु उर्जा जिगु म्हय् दुस्वया वः थें ताया वल ।
थुज्वगु लसता ईलय् छम्ह सु सु मिसाम्ह छम्ह लिक्कसं त त सलं ह्वायेँ ह्वायेँ ख्वया हल । जिगु नुगः पाउँसे च्वन उगु सःन्येना । अले जिं
‘‘थ्व सु ख्वया च्वंगु ?” धका ईम्त तिजक न्यना । जिगु न्ह्यसः बयेँ हे लाय् मलानी बले जि चिधिकःम्ह च्वाकींम्ह छय् छम्हेस्यां धाल
‘‘उखुन्हु छि तया तःगु हुंकन च्वंगु व बेडया मनु आः नकतिनी हे जक सित धाःगुलीं वया कलाम्ह ख्वया च्वंगुका बाज्या !” थः छय्या खँ न्यना वं थःगु पतिचा धस्वाका क्यना च्वंगु थास्ये जिं तिजक मिखा ब्वया । अन स्वया बले अन छम्ह मनुया सिम्हं थिङ्ग्रीं जि पाखे हे स्वया द्यनाः च्वंगु खना । गुम्हेस्या ख्वा: खना जि झसक्क झस्के जुल । छाय्की जिं थ्वैत नकतिनी हे जक न्ह्यलय् खःकि ज्वलय् खः जुईक खनागु ख । ख व हे मनु ख गुम्हे सित जिं नकतिनी हे व गुँई न्ह्यलय् खकि ज्वलय् जूईक खिपतं चिनाः साला हया च्वंगु खङ्गु ख । उब्ले खनागु व मनु व थ्व मनु या ख्वापाये छुं हे मपा । व हे हाकु हाकु धाःगु ख्वाः,व हे न्यताल्ये ह्याउँ ह्याउँ धाःगु तःधंगु चातः दुगु अले अथेहे २०/२२ दँ ति दुम्ह ल्याय्म्हम्ह मनु । थ्व सिम्ह खना जित न्हाचःया लुःत हाकनं छक्व सँकिपाः थें जिगु न्ह्योने हाकनं लुया वल । वैत जवरजस्ती म्हां म्हां धाय्क नं ईम्सं खिपतं चिनाः सालाः अन लुँहितिई यंका थस्स: पाय्का म्हुतु वांखाय्का म्हां म्हां धाःसां जबरजस्ती लः त्वंकुगु अले थ्व मनुखं लः त्वने धुंकाः अजु चाय्क ईम्सं धाः धाः थें हे यानाः याउँक हे व तः धंगु लुँध्वाखाया दुने सुरुसुरु हे वनाः छ्वःगु । थ्व मनुयात व ध्वाखा दुने ईम्सं यंके धुनेवं लिक्कसं च्वंगु गँ त्वाङ्ग....... त्वाङ्ग......... त्वाङ्ग.......... त्वाङ्ग.............न्याय्का खापा बुलुहुं तिना छ्वगु । जितः आःनं व गँ सः जिगु न्हाय्प‘नय् गुन्गुन गुन्गुन न्वयाः च्वंगु थें जूया च्वंगु दु । त्वात्वाङ्ग........... त्वाङ्ग.................. त्वाङ्ग....................
( रेडियो सगरमाथाया "मुनांसः" ज्याझ्वल्ये ON Air जुइ धुंकुगु थ्व बाखँ थन च्वंगु Player ये click याना भाजु सुरजबिर बज्राचार्यया यइपुगु सःलं न्येनानंदि फै । )
Thanx सुरजबिर बज्राचार्य
*
